Sosyal medya platformlarında gerçek adını kullanmak yerine takma isim veya sahte ad kullanan sayısız hesap bulunuyor. Bu anonim hesaplar, yıllardır yalnızca sosyal medya kullanıcılarını değil, hükûmetleri de bir tartışmanın içine sokmuş durumda.
Bu tartışmanın temel nedeni ise çok basit: Anonim hesapların kime ait olduğu, eğer kullanıcı yeterince dikkatli ise genellikle tespit edilemiyor. Bu hesaplardan yapılan paylaşımlar, hükûmet aleyhine sahte gündemler oluşturabiliyor. Yani sorun saklı gerçeklerin açığa çıkarılması değil, asıl sorun dezenformasyonun engellenememesi. Tabii bu risk nedeniyle özellikle sosyal ağlardaki hakimiyetini artırmak isteyen hükûmetler, anonim hesaplara karşı önlemler almaya başlıyor.
Bu önlemlerin son örneği, Vietnam’dan geldi:
Vietnam, 2023’ün sonuna kadar yürürlüğe girmesi planlanan Telekomünikasyon Yasası Değişikliği’nin bir parçası olarak, anonim sosyal medya hesaplarının önüne kanunla geçiyor. Yeni yasa değişikliğiyle sosyal medya kullanıcılarından kimlik doğrulaması yapmaları istenecek.
Ayrıca bugüne kadar kimliği doğrulanmamış hesaplardan da yeni düzenlemeye uyması ve doğrulama yapması zorunlu tutulacak. Yani Vietnam’daki her sosyal medya kullanıcısı, kendi kimliğine bağlı hesapları kullanacak.
Hükûmet, bu değişikliğin gerekliliğini “internet dolandırıcılığını engellemek için” olarak sunmuş durumda. Öte yandan ülke, geçtiğimiz yıl sahte olduğu belirlenen hesapların, sosyal medya platformları tarafından 24 saat içinde kapatılması zorunluluğunu getirmişti.
Uzmanların yorumu ise farklı:
BBC’nin aktardığına göre pek çok uzman, sosyal medyadaki dezenformasyon ve artan nefret söyleminin Güneydoğu Asya’daki hükûmetler için kaygı olduğunu belirtiyor. Vietnam hükûmetinin de dijital alan üzerinde daha fazla kontrol sağlamak istediği ifade ediliyor.
Türkiye’de anonim hesaplara karşı alınan önlemler neler?
Türkiye’de anonim hesap açmayı, bu hesaptan paylaşımlar yapmayı veya etkileşimde bulunmayı engelleyen (elbette zararlı ve kötü amaçlı olmayan paylaşımlar) bir kanun bulunmuyor. Öte yandan anonim hesaplara yönelik geçmişte siyaset arenasında bazı talepler de gelmişti.
Şubat 2022’de MHP Kırıkkale Milletvekili Halil Öztürk, hazırladığı kanun teklifi ile anonim veya sahte hesapların, “Türk devletine düşmanlık ettiğini” belirtmişti. Öztürk, sahte hesap açanlara altı aya kadar hapis cezası, bu hesaplarla “bilerek yanlış haber yayma” veya “aracılık edilmesi” durumunda 2 yıldan 5 yıl kadar hapis cezası verilmesini öngörmüştü.
Türkiye’de anonim hesaplar nasıl tespit ediliyor?
Anonim hesapların ardındaki gerçek kişi, kolluk kuvvetlerinde tespit edilemez ise devreye doğrudan sosyal medya platformları sokuluyor. Türkiye, aslında bir anlamda bu nedenle sosyal medya platformlarının ülkemize temsilci atamasını zorunlu tutmuştu.
1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren 7253 sayılı kanun* ile tüm sosyal medya platformları, Türkiye’ye temsilci atamak zorunda kaldı. Temsilci atamayan sosyal medya platformlarına reklam yasağı getirileceği ifade edilmişti. Her platform, reklam yasağı riski nedeniyle temsilcisini atadı.
*İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
İşte bu temsilciler, hükûmetin sosyal ağlardaki hesaplar ve paylaşımlar hakkındaki taleplerini değerlendiren kişiler oldu. Herhangi bir ihlale yönelik yapılan başvurular, temsilciler tarafından değerlendiriliyor, en geç 48 saat içinde olumlu veya olumsuz cevap sunuyor.
Twitter tarafından sunulan Şeffaflık raporuna göre Türkiye, Temmuz – Aralık 2021 tarihleri arasında 16’sı ‘acil’ olmak üzere 418 kez bilgi talebinde bulundu. Aynı dönemde 4284 kez hukuki talepte bulunuldu, 62 hesaba ve 540 Tweet’e erişim engeli getirildi. Twitter’ın güncel şeffaflık raporları, bu bilgilere yer vermiyor.
Anneleri Mutlu Edecek Teknolojik Hediye Tavsiyeleri
